در صنعت خودروسازی، سیستم تعلیق و شاسی از مهم‌ترین اجزایی هستند که تاثیر مستقیم بر راحتی، ایمنی و پایداری خودرو دارند. یکی از پرکاربردترین و پیشرفته‌ترین انواع سیستم‌های تعلیق، شاسی دابل‌ویشبون (Double Wishbone Suspension) است که در خودروهای اسپرت، لوکس و حتی برخی خودروهای شاسی‌بلند مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله به بررسی دقیق مفهوم دابل‌ویشبون، ساختار آن، مزایا و معایب، و کاربردهایش می‌پردازیم.
در ادامه با تیگارد مگ همراه باشید.
تعریف شاسی دابل‌ویشبون
واژه Wishbone در انگلیسی به معنای «استخوان آرزو» یا همان استخوان جناغ پرنده است. دلیل این نام‌گذاری شباهت بازوهای سیستم تعلیق به شکل حرف A یا V وارونه است. در یک سیستم دابل‌ویشبون، برای هر چرخ دو بازوی مثلثی (یا A شکل) استفاده می‌شود:
- بازوی بالایی (Upper Control Arm)
- بازوی پایینی (Lower Control Arm)
این دو بازو به بدنه یا شاسی اصلی خودرو متصل شده و در قسمت دیگر به سگ‌دست یا مجموعه‌ی نگهدارنده‌ی چرخ وصل می‌شوند. وجود دو بازو در بالا و پایین باعث می‌شود زاویه و حرکت چرخ‌ها در شرایط مختلف جاده به شکل دقیقی کنترل شود.
نحوه عملکرد
سیستم دابل‌ویشبون وظیفه دارد نیروهای وارد بر چرخ‌ها را مدیریت کرده و از انتقال مستقیم ضربات به اتاقک خودرو جلوگیری کند. عملکرد آن به شکل زیر است:
- زمانی که خودرو با دست‌انداز یا ناهمواری برخورد می‌کند، بازوهای بالا و پایین به‌طور مستقل حرکت کرده و اجازه می‌دهند چرخ در مسیر عمودی جابه‌جا شود.
- به دلیل طراحی خاص، زاویه‌ی کمبر (Camber) چرخ‌ها در حین حرکت تغییر کنترل‌شده‌ای پیدا می‌کند. این ویژگی باعث بهبود چسبندگی تایرها در پیچ‌ها و افزایش کنترل خودرو می‌شود.
- بازوی پایینی معمولاً بزرگ‌تر و محکم‌تر از بازوی بالایی است تا بتواند نیروهای بیشتری را تحمل کند، زیرا فشار اصلی ناشی از وزن خودرو و ضربات جاده بیشتر به قسمت پایینی وارد می‌شود.
مزایا
۱. کنترل بهتر زاویه چرخ‌ها
دابل‌ویشبون یکی از دقیق‌ترین سیستم‌های تعلیق برای کنترل زوایای چرخ‌ها از جمله کمبر، کاستر و تو (Toe) است. این کنترل به ویژه در سرعت‌های بالا یا هنگام پیچیدن باعث افزایش پایداری می‌شود.
۲. بهبود هندلینگ و فرمان‌پذیری
به دلیل کنترل مستقل بر روی هر چرخ، خودروهایی که از این سیستم بهره می‌برند، فرمان‌پذیری بسیار بهتری دارند. به همین دلیل است که بیشتر خودروهای اسپرت از این نوع سیستم استفاده می‌کنند.
۳. چسبندگی بیشتر در پیچ‌ها
تغییر هوشمندانه‌ی زاویه کمبر در پیچ‌ها باعث می‌شود تایرها تماس بیشتری با سطح جاده داشته باشند و احتمال لغزش کمتر شود.
۴. قابلیت تنظیم‌پذیری بالا
در مقایسه با سیستم‌های ساده‌تر مانند مک‌فرسون (MacPherson)، سیستم دابل‌ویشبون امکان تنظیم و سفارشی‌سازی بیشتری برای مسابقات و رانندگی حرفه‌ای فراهم می‌کند.
۵. مقاومت در برابر نیروهای جانبی
این سیستم توانایی تحمل و پخش یکنواخت نیروهای جانبی ناشی از پیچیدن یا رانندگی در جاده‌های ناهموار را دارد.
معایب
هرچند این سیستم بسیار کارآمد است، اما معایبی هم دارد:
- پیچیدگی ساختاری: تعداد قطعات بیشتر باعث افزایش زمان و هزینه‌ی تولید می‌شود.
- هزینه‌ی نگهداری بالا: تعمیر و تعویض قطعات در این سیستم نسبت به مک‌فرسون پرهزینه‌تر است.
- نیاز به فضای بیشتر: طراحی دو بازو به فضای بیشتری در گلگیر نیاز دارد، به همین دلیل در خودروهای اقتصادی یا کوچک کمتر دیده می‌شود.
- وزن بیشتر: استفاده از بازوهای دوگانه و اتصالات محکم‌تر، وزن کلی سیستم تعلیق را افزایش می‌دهد.
مقایسه دابل‌ویشبون با مک‌فرسون
سیستم مک‌فرسون ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع تعلیق مستقل است که بیشتر در خودروهای اقتصادی استفاده می‌شود. تفاوت‌های اصلی:
- مک‌فرسون ارزان‌تر، سبک‌تر و کم‌جاگیرتر است.
- دابل‌ویشبون عملکرد بهتر، کنترل دقیق‌تر و چسبندگی بالاتر در شرایط رانندگی پرتنش دارد.
به همین دلیل، انتخاب بین این دو سیستم بستگی به نوع خودرو و هدف طراحی آن دارد. برای مثال، یک خودروی شهری اقتصادی احتمالاً از مک‌فرسون استفاده می‌کند، اما یک خودروی اسپرت مانند هوندا سیویک تایپ R یا مزدا MX-5 بیشتر به سراغ دابل‌ویشبون می‌رود.
کاربردها در دنیای خودرو
- خودروهای اسپرت: به دلیل نیاز به پایداری و چسبندگی بالا، دابل‌ویشبون انتخاب اول است.
- خودروهای لوکس: برای افزایش راحتی و کاهش لرزش در کابین، بسیاری از برندهای لوکس مانند لکسوس و مرسدس‌بنز از آن بهره می‌برند.
- خودروهای شاسی‌بلند: در بعضی مدل‌های SUV، این سیستم برای تحمل فشار و بهبود رانندگی در مسیرهای سخت استفاده می‌شود.
آینده سیستم دابل‌ویشبون
با پیشرفت فناوری‌های نوین، سیستم‌های تعلیق فعال (Active Suspension) و نیمه‌فعال در حال جایگزینی یا ارتقای سیستم‌های سنتی مانند دابل‌ویشبون هستند. اما همچنان طراحی دابل‌ویشبون به عنوان پایه‌ای مطمئن برای خودروهای اسپرت و لوکس باقی مانده است. ترکیب این سیستم با فناوری‌های الکترونیکی و حسگرهای هوشمند باعث شده کنترل خودروها به سطحی بسیار دقیق‌تر ارتقا یابد.
جمع‌بندی
شاسی دابل‌ویشبون یکی از پیچیده‌ترین و کارآمدترین سیستم‌های تعلیق در صنعت خودرو است که به لطف طراحی خاص خود، امکان کنترل دقیق حرکات چرخ‌ها و افزایش پایداری خودرو را فراهم می‌کند. این سیستم اگرچه هزینه‌ی ساخت و نگهداری بیشتری دارد، اما برای خودروهایی که به عملکرد بالا، ایمنی در سرعت‌های زیاد و راحتی بیشتر نیاز دارند، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود.
به طور خلاصه، اگر خودرویی با فرمان‌پذیری عالی، هندلینگ دقیق و ثبات بالا در پیچ‌ها مدنظر شما باشد، احتمالاً با یک سیستم تعلیق دابل‌ویشبون سروکار خواهید داشت.
