خرید خودرو، چه صفر و چه کارکرده، همیشه یکی از تصمیمهای مهم و پرهزینه در زندگی افراد است. در بازار پرنوسان امروز، که قیمت خودروها به سرعت تغییر میکند و تنوع مدلها بالاست، اطمینان از سلامت فنی و بدنهی خودرو بیش از پیش اهمیت دارد. یکی از بهترین راهها برای کاهش ریسک در خرید خودرو، انجام کارشناسی خودرو است. اما کارشناسی خودرو دقیقاً چگونه انجام میشود و چه مراحلی دارد؟ در این مقاله بهصورت کامل به این موضوع میپردازیم.
با تیگارد مگ همراه باشید
مفهوم کارشناسی خودرو
کارشناسی خودرو به فرایندی گفته میشود که در آن یک کارشناس متخصص، وضعیت ظاهری، فنی، و اسنادی خودرو را با ابزارها و تجربهی خود بررسی میکند تا وضعیت واقعی آن مشخص شود. هدف اصلی کارشناسی، تعیین سلامت خودرو و برآورد ارزش واقعی آن است تا خریدار بتواند با اطمینان تصمیم بگیرد.
در کارشناسی خودرو، علاوه بر بررسی قسمتهای بدنه و موتور، جزئیات مهمی مانند رنگشدگی، تعویض قطعات، سلامت سیستم برق و الکترونیک، و حتی میزان کارکرد واقعی خودرو نیز ارزیابی میشود.
مراحل کارشناسی خودرو
الف) بررسی بدنه و رنگ خودرو
اولین مرحله کارشناسی، بررسی دقیق بدنه و رنگ خودرو است. کارشناسان از دستگاه ضخامتسنج رنگ استفاده میکنند تا مشخص شود کدام قسمتها رنگ فابریک کارخانه دارند و کدام بخشها مجدداً رنگ شده یا بتونهکاری شدهاند.
در این مرحله حتی کوچکترین تصادفها یا تعویض قطعات بدنه (مثل گلگیر، درب، کاپوت یا صندوق) مشخص میشود. همچنین وضعیت شاسیها و ستونها، که مهمترین قسمتهای ایمنی خودرو هستند، بررسی میگردد. اگر شاسی یا ستونها دچار ضربه و تعمیر شده باشند، ارزش خودرو بهطور محسوسی کاهش مییابد.
بیشتر بخوانید: تشخیص رنگشدگی خودرو
ب) بررسی وضعیت فنی و مکانیکی
در مرحله بعد، کارشناس بخشهای فنی خودرو مانند موتور، گیربکس، سیستم تعلیق، ترمزها، و فرمان را بررسی میکند.
در خودروهای بنزینی، میزان کمپرس سیلندرها، نشت روغن، صدای غیرعادی موتور و سلامت سیستم خنککننده بررسی میشود. اما در خودروهای اتوماتیک، عملکرد گیربکس و تعویض دندهها اهمیت ویژهای دارد.
کارشناسان معمولاً در این مرحله از دستگاه دیاگ (DIAG) استفاده میکنند تا خطاهای ثبتشده در ECU خودرو را شناسایی کنند. این کار بهویژه برای خودروهای جدید که سیستمهای الکترونیکی پیچیده دارند ضروری است.
ج) بررسی سیستم برق و الکترونیک
امروزه خودروها پر از سیستمهای الکترونیکی هستند: از سنسورهای ایمنی گرفته تا سیستم تهویه و نمایشگرها. کارشناس باید از عملکرد صحیح این بخشها اطمینان حاصل کند. مواردی مانند عملکرد ایربگها، سیستم ترمز ABS، کولر، بخاری، برفپاککن، چراغها، و شیشههای برقی در این مرحله بررسی میشوند.
د) تست رانندگی (تست دینامیکی)
در بسیاری از مراکز کارشناسی، مرحلهای بهنام تست رانندگی یا تست دینامیکی انجام میشود. در این تست، خودرو در شرایط واقعی حرکت میکند تا عملکرد موتور، گیربکس، سیستم فرمان و ترمزها در عمل بررسی شود.
لرزش فرمان، صدای غیرعادی در چرخها یا سیستم تعلیق، و نحوهی تعویض دندهها از مواردی است که در این مرحله مشخص میشود.
هـ) بررسی اسناد و سوابق خودرو
در نهایت، کارشناس اسناد خودرو را نیز بررسی میکند تا از اعتبار شماره شاسی و موتور، عدم سرقتی بودن خودرو و عدم وجود خلافی یا بدهی مالیاتی اطمینان حاصل شود. همچنین در صورت امکان، از طریق سامانههای رسمی، سابقه بیمهای و تصادفهای احتمالی خودرو نیز استعلام میشود.
ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در کارشناسی خودرو
کارشناسی حرفهای خودرو تنها با تجربه انجام نمیشود؛ بلکه ابزارهای دقیق نیز نقش مهمی دارند. برخی از این ابزارها عبارتند از:
- دستگاه ضخامتسنج رنگ برای تشخیص رنگشدگی و بتونهکاری
- دستگاه دیاگ برای بررسی خطاهای سیستم الکترونیکی و موتور
- گیج فشار سیلندر برای تست سلامت موتور
- چراغ قوه و آینههای مخصوص برای بررسی نقاط پنهان بدنه
- تستر باطری و دینام برای ارزیابی سیستم برق خودرو
کارشناسان با استفاده از این ابزارها میتوانند جزئیاتی را تشخیص دهند که حتی یک خریدار باتجربه نیز ممکن است از آن غافل شود.
مدت زمان و هزینه کارشناسی خودرو
مدت زمان کارشناسی بسته به نوع خودرو و سطح بررسی، معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است. هزینه کارشناسی نیز بر اساس مدل خودرو، نوع گیربکس (دستی یا اتوماتیک) و خدمات ارائهشده متفاوت است، اما در حال حاضر (سال ۱۴۰۴)، هزینه کارشناسی در مراکز معتبر بین ۳۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان متغیر است. با توجه به ارزش بالای خودروها، این هزینه در مقایسه با ریسک خرید یک خودروی معیوب بسیار ناچیز است.
اهمیت استفاده از کارشناس مستقل
گاهی فروشندگان تلاش میکنند با پنهانکردن ایرادات خودرو، آن را با قیمت بالاتر بفروشند. به همین دلیل توصیه میشود که خریدار از کارشناس مستقل و بیطرف استفاده کند، نه کارشناسی که توسط فروشنده معرفی میشود. در برخی شهرها، شرکتهایی وجود دارند که خدمات کارشناسی سیار ارائه میدهند؛ یعنی کارشناس به محل خودرو آمده و در حضور خریدار، بررسی کامل را انجام میدهد.
مطالعه بیشتر: حداکثر سرعت مجاز رانندگی در شب و روز
گزارش نهایی کارشناسی
در پایان فرایند، کارشناس گزارشی مکتوب یا دیجیتال ارائه میکند که شامل جزئیات کامل از وضعیت خودرو، بخشهای رنگشده، ایرادات فنی، و پیشنهاد قیمت واقعی خودرو است. این گزارش برای خریدار بسیار ارزشمند است و میتواند مبنای تصمیم نهایی یا چانهزنی در قیمت قرار گیرد.
