خودروهای هیبریدی به عنوان یکی از نوآورانهترین فناوریهای حملونقل شناخته شدهاند. این خودروها با ترکیب موتور درونسوز و موتور الکتریکی، مصرف سوخت را کاهش داده و میزان آلایندگی را به طور چشمگیری پایین آوردهاند. یکی از ویژگیهایی که صاحبان خودروهای هیبریدی به آن اشاره میکنند، کمحساس بودن نسبت به کیفیت سوخت است. در حالیکه بسیاری از خودروهای بنزینی در برابر تغییرات کیفیت بنزین واکنش نشان میدهند و عملکردشان افت میکند، خودروهای هیبریدی معمولاً بدون مشکل خاصی به کار خود ادامه میدهند. اما دلیل این پدیده چیست؟
با تیگارد مگ همراه باشید
نقش موتور الکتریکی در کاهش وابستگی به بنزین
در یک خودروی هیبریدی، موتور الکتریکی بخش قابلتوجهی از توان حرکتی را تأمین میکند. بهویژه در سرعتهای پایین و هنگام شتابگیری اولیه، این موتور وظیفه حرکت خودرو را بهطور مستقل یا در کنار موتور بنزینی بر عهده دارد.
به همین دلیل، موتور درونسوز خودرو کمتر تحت فشار قرار میگیرد و در بسیاری از مواقع در دور پایین کار میکند.
وقتی موتور بنزینی در دور پایین و با بار کمتر فعالیت دارد، تأثیر کیفیت سوخت بر عملکرد آن بهمراتب کمتر میشود. در خودروهای معمولی، بنزین بیکیفیت ممکن است باعث ناک زدن، افت قدرت یا افزایش مصرف شود، اما در هیبریدها چون بخش قابل توجهی از انرژی از برق تأمین میشود، فشار کمتری به موتور وارد میگردد و احتمال بروز مشکلات ناشی از سوخت نامناسب کاهش مییابد.
اطلاعات بیشتر: آیا واقعا خودروهای برقی از خودروهای هیبریدی آلودگی بیشتری تولید میکنند؟
طراحی پیشرفته موتورهای هیبریدی
موتورهای درونسوزی که در سیستمهای هیبریدی استفاده میشوند، معمولاً از نوع Atkinson cycle یا سیکل اتکینسون هستند. این نوع موتور با تغییر زمانبندی سوپاپها، بازدهی حرارتی بالاتری نسبت به موتورهای معمولی دارد.
در موتور اتکینسون، نسبت تراکم مؤثر پایینتر است، بنابراین احتمال بروز پدیده ناک (Detonation) کمتر میشود. پدیده ناک یکی از مهمترین مشکلاتی است که در اثر استفاده از سوخت بیکیفیت یا با عدد اکتان پایین رخ میدهد.
به بیان سادهتر، چون موتور هیبریدی فشار تراکمی پایینتری دارد و برای حداکثر بازدهی طراحی شده، نه برای بیشترین توان، بنابراین سوخت بیکیفیت اثر کمتری بر عملکرد آن دارد. این ویژگی به خودی خود باعث میشود خودروهای هیبریدی نسبت به تغییر کیفیت سوخت، حساسیت کمتری از خود نشان دهند.
استفاده از سامانههای هوشمند مدیریت سوخت
یکی دیگر از دلایل مقاومت بالای خودروهای هیبریدی در برابر تغییر کیفیت بنزین، سیستمهای پیشرفته کنترل الکترونیکی موتور (ECU) است. در خودروهای هیبریدی، ECU علاوه بر مدیریت موتور درونسوز، وظیفه هماهنگی با موتور الکتریکی و باتری را نیز دارد.
مطتاعه بیشتر در رابطه با دنیای هیبریدیها: چرا خودروهای هیبریدی به کیفیت سوخت حساس نیستند؟
این سیستم با استفاده از حسگرهای متعدد مانند سنسور اکسیژن، سنسور ناک، سنسور دمای هوا و فشار منیفولد، ترکیب سوخت و هوا را بهطور مداوم تنظیم میکند. اگر بنزین از کیفیت پایینتری برخوردار باشد، ECU به سرعت میزان تزریق سوخت، زمان جرقه و نسبت هوا به سوخت را تغییر میدهد تا موتور در حالت پایدار باقی بماند.
چنین سامانهای بهصورت لحظهای عملکرد را پایش کرده و اجازه نمیدهد افت کیفیت سوخت منجر به صدمه یا کاهش محسوس بازدهی شود. این سطح از کنترل الکترونیکی معمولاً بسیار دقیقتر از آن چیزی است که در خودروهای معمولی یافت میشود.
کاهش نیاز به توان بالا از موتور بنزینی
در خودروهای بنزینی سنتی، هر بار که راننده پدال گاز را فشار میدهد، تمام توان مورد نیاز از موتور درونسوز تأمین میشود. اما در هیبریدها، موتور الکتریکی به کمک میآید و بخش زیادی از بار را برمیدارد. این همکاری باعث میشود موتور بنزینی هرگز به نقطهای نرسد که مجبور به استفاده حداکثری از ظرفیت خود باشد؛ شرایطی که در آن کیفیت پایین سوخت میتواند بیشترین آسیب را بزند.
بازدهی عالی دور موتور هیبریدها
از سوی دیگر، موتور بنزینی هیبریدها معمولاً در بازهای از دور موتور کار میکند که بازدهی آن بیشینه است، در نتیجه سوخت در شرایط ایدهآلتر سوزانده میشود. این موضوع نیز باعث میشود ناخالصیها یا کیفیت پایین بنزین کمتر بر عملکرد کلی خودرو تأثیر بگذارد.
وجود سیستم توقف و استارت خودکار
یکی از ویژگیهای معمول در خودروهای هیبریدی، سیستم Start-Stop است. این سیستم در زمان توقف کامل خودرو، موتور بنزینی را خاموش میکند و در صورت نیاز به حرکت، مجدداً آن را روشن میسازد.
در خودروهای معمولی، خاموش و روشن شدنهای پیدرپی میتواند فشار زیادی به موتور و سیستم سوخت وارد کند، بهویژه اگر سوخت از کیفیت خوبی برخوردار نباشد. اما در خودروهای هیبریدی، این فرآیند توسط سیستم الکتریکی مدیریت میشود و موتور درونسوز در کمترین زمان و با تنظیم دقیق مجدداً راهاندازی میگردد.
به همین دلیل، حتی در صورت استفاده از سوخت با کیفیت متوسط، تأثیر منفی چندانی بر روشن شدن یا عملکرد موتور دیده نمیشود.
اگر به خودروهای هیبریدی علاقهمندید بخوانید: ایمنترین خودروهای هیبریدی در سال 2025
نرمافزارهای خودتطبیقی و یادگیری ماشینی
خودروهای هیبریدی جدید از نرمافزارهای یادگیرنده استفاده میکنند که قادرند به مرور زمان رفتار رانندگی و کیفیت سوخت مصرفی را تحلیل کرده و پارامترهای عملکردی موتور را بر اساس آن بهینه کنند.
به عنوان مثال، اگر خودرو متوجه شود سوختی با عدد اکتان پایینتر در حال استفاده است، بهصورت خودکار زمان جرقه را تغییر داده و فشار تراکم مؤثر را کاهش میدهد تا از ایجاد ضربه و ناک جلوگیری کند. این سطح از هوشمندی باعث میشود موتور بدون افت محسوس عملکرد، با سوختهای مختلف سازگار شود.
