خودروهای گازسوز یا همان CNG در سالهای اخیر به دلیل مزایای اقتصادی و زیستمحیطی خود، مورد توجه بسیاری از رانندگان و دولتها قرار گرفتهاند. استفاده از گاز طبیعی فشرده به جای بنزین یا گازوئیل میتواند نقش چشمگیری در کاهش هزینههای سوخت، کاهش آلودگی هوا و مدیریت مصرف منابع انرژی ایفا کند. اما یکی از پرسشهای مهمی که همواره در ذهن خریداران یا دارندگان این خودروها مطرح میشود، مربوط به عمر و عملکرد خودروهای گازسوز است. در این مقاله تلاش میکنیم به صورت جامع به بررسی عواملی که بر دوام، کارایی و هزینههای نگهداری خودروهای CNG اثر میگذارند، بپردازیم.
در ادامه با تیگارد مگ همراه باشید.
ماهیت سوخت CNG و تأثیر آن بر موتور
سوخت CNG در مقایسه با بنزین دارای اکتان بالاتری است و این ویژگی سبب احتراق کاملتر و کاهش ناکزدن موتور میشود. از سوی دیگر، گاز طبیعی به صورت خشک مصرف میشود و بر خلاف بنزین، هیچگونه مواد روانکار یا افزودنی روغنی در خود ندارد. همین موضوع باعث میشود سایش سوپاپها و نشیمنگاه آنها در خودروهای گازسوز بیشتر باشد. بنابراین در صورت عدم استفاده از قطعات تقویتشده یا عدم تنظیم مناسب موتور، عمر برخی اجزای موتور میتواند کاهش پیدا کند.
با این حال، اگر موتور بهطور اصولی برای کار با CNG طراحی شده باشد (مانند بسیاری از خودروهای کارخانهای دوگانهسوز)، این مشکل به حداقل میرسد.
مطاله بیشتر: مقایسه پیشرانه الکتریکی و پیشرانه بنزینی ونوسیا ویآنلاین DDi
تأثیر CNG بر عمر مفید خودرو
عمر خودروهای CNG را باید از دو جنبه بررسی کرد:
- موتور: در صورت نگهداری صحیح، تنظیم دورهای سوپاپها، و استفاده از روغن مناسب، موتورهای CNG میتوانند عمر قابل توجهی داشته باشند. احتراق تمیز گاز موجب میشود دوده و رسوبات کربنی بسیار کمتری در محفظه احتراق و اگزوز تشکیل شود. این موضوع به نوبه خود باعث افزایش طول عمر شمعها، اگزوز و کاتالیست خودرو میگردد.
- مخزن CNG: عمر مخزنهای گاز معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ سال یا حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار کیلومتر کارکرد در نظر گرفته میشود. با این حال، برای تضمین ایمنی، مخازن باید هر چند سال یکبار مورد تست هیدرواستاتیک قرار گیرند. در صورت وجود زنگزدگی یا آسیب ظاهری، تعویض مخزن ضروری است.
عملکرد خودروهای CNG در مقایسه با بنزینی
- قدرت و شتاب: چگالی انرژی CNG کمتر از بنزین است، بنابراین در خودروهای دوگانهسوزی که به صورت غیرتخصصی تغییر سوخت میدهند، معمولاً افتی در شتاب و توان موتور مشاهده میشود. این افت قدرت معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. اما در خودروهایی که به طور اختصاصی برای گاز طراحی شدهاند، این مشکل به حداقل میرسد.
- مصرف سوخت: مصرف CNG به لحاظ حجمی بیشتر از بنزین است، اما هزینه نهایی آن بسیار کمتر است. در ایران، هزینه هر مترمکعب گاز به مراتب پایینتر از قیمت هر لیتر بنزین است و همین امر دلیل اصلی گرایش رانندگان به سمت خودروهای گازسوز است.
- عملکرد زیستمحیطی: خودروهای CNG نسبت به بنزینیها آلایندههای کمتری از جمله مونوکسید کربن (CO) و اکسیدهای نیتروژن (NOx) تولید میکنند. همچنین میزان ذرات معلق و دوده تقریباً صفر است. این ویژگی سبب میشود که شهرهای بزرگ در صورت توسعه ناوگان گازسوز، کاهش محسوسی در آلودگی هوا تجربه کنند.
نکات نگهداری برای افزایش عمر خودروهای CNG
- تنظیم دورهای موتور و سوپاپها: با توجه به خشکی سوخت گاز، تنظیم لقی سوپاپها اهمیت زیادی دارد. در غیر این صورت احتمال سوختن سوپاپ افزایش پیدا میکند.
- استفاده از روغن مناسب: روغنی که برای موتور انتخاب میشود باید توانایی مقاومت در برابر دمای بالاتر و شرایط خشکتر احتراق گاز را داشته باشد. روغنهای نیمهسنتتیک یا سنتتیک معمولاً عملکرد بهتری ارائه میدهند.
- تست دورهای مخزن: ایمنی در خودروهای گازسوز اهمیت ویژه دارد. مخزن باید هر چند سال یک بار تست شود و از ضربه یا جوشکاری روی آن به شدت پرهیز گردد.
- بازرسی منظم شیلنگها و اتصالات: هرگونه نشتی گاز خطرآفرین است و باید سریعاً برطرف شود.
- استفاده دورهای از بنزین: بهتر است خودروهای دوگانهسوز هر چند وقت یکبار با بنزین نیز روشن شوند تا سیستم سوخترسانی بنزینی دچار رسوب یا گرفتگی نشود.
صرفهجویی اقتصادی و طول عمر کلی
یکی از دلایل اصلی انتخاب خودروهای CNG، صرفهجویی اقتصادی در هزینههای سوخت است. حتی اگر عمر برخی قطعات موتور در خودروهای CNG کمی کمتر از خودروهای بنزینی باشد، اختلاف قیمت سوخت بهقدری بالاست که این کاهش عمر از نظر اقتصادی جبران میشود. به عنوان نمونه، یک راننده تاکسی که روزانه ۱۰۰ کیلومتر با خودرو حرکت میکند، میتواند ماهانه چند میلیون تومان در هزینه سوخت صرفهجویی کند.
از نظر طول عمر کلی خودرو، اگر نگهداری اصولی رعایت شود، خودروهای CNG میتوانند عمری مشابه یا حتی بیشتر از خودروهای بنزینی داشته باشند. در واقع احتراق تمیز گاز موجب کاهش فرسایش داخلی موتور شده و در بسیاری موارد باعث افزایش دوام قطعات میشود.
دانستنیهای دنیای خودرو: عملکرد، نشانههای خرابی و روش تعویض بلبرینگ خودرو
جمعبندی
خودروهای CNG با وجود برخی محدودیتها در زمینه شتاب و نیاز به نگهداری دقیقتر، به دلیل هزینه پایین سوخت و اثرات مثبت زیستمحیطی، انتخابی هوشمندانه برای بسیاری از رانندگان هستند. عمر این خودروها وابسته به دو عامل اصلی است: طراحی مناسب موتور برای سوخت گاز و نگهداری صحیح توسط مالک. در صورت رعایت این موارد، میتوان انتظار داشت خودروهای CNG نهتنها از نظر اقتصادی مقرونبهصرفه باشند، بلکه از نظر عمر و عملکرد نیز قابل رقابت با خودروهای بنزینی باقی بمانند.
